Wɔakyerɛw nsɛm yi wɔ Akuapem kasa mu

Agumadibea (agumadibea dodow bi anaa agumadibea) [1] yɛ beae anaa beae a wɔyɛ (dodow no ara) abɔnten agumadi, kɔnsɛt, anaa nsɛm afoforo na ɛyɛ afuw anaa agoprama a wɔde ɔdan a ɛwɔ ntoatoaso a wɔayɛ sɛ ɛbɛma bɛhwɛadefo agyina hɔ atwa ho ahyia no fa bi anaa ne nyinaa anaasɛ wobɛtra ase ahwɛ adeyɛ no.[2]

pausanias kae sɛ bɛyɛ mfe ɔha fa no, adeyɛ biako pɛ a ɛkɔɔ so wɔ tete Helafo Olimpik afahyɛ no ase ne mmirikatu a na ɛyɛ agumadibea a ɛwɔ Olimpia no tenten biako, faako a asɛmfua "agumadibea" no fii ase no.

Agumadibea ahorow a anyɛ yiye koraa no nnipa 10,000 betumi atra mu no mu dodow no ara yɛ fekuw bɔɔlbɔ. Agumadibea afoforo a agye din ne gridiron bɔɔlbɔ, baseball, kriket, rugby mmara ahorow, field lacrosse, bandy, ne anantwinini akodi. Wɔde agumadibea akɛse pii nso yɛ kɔnsɛt ahorow.

Edin no Farebaeɛ sesa

stadium" yɛ Latin kasa mu Hela asɛmfua "stadion" (στάδιον), tenten susudua a ɛne nnipa anammɔn 600 tenten yɛ pɛ.[3] Sɛnea nan tenten sesa no stadion tenten pɔtee gyina tenten pɔtee a wogye tom no so ma nan 1 wɔ beae ne bere bi mu Ɛwom sɛ wɔ nnɛyi nsɛm mu no, agumadibea 1 = anammɔn 600 (mita 180) de, nanso wɔ abakɔsɛm mu tebea bi mu no ebetumi akyerɛ ankasa tenten a ɛkɔ soro kodu 15% kɛse anaa ketewaa bi.[4]

Romafo susudua a ɛne no sɛ, agumadibea no, wɔ tenten a ɛte saa ara – bɛyɛ mita 185 (anammɔn 607) – nanso sɛ́ anka wɔbɛkyerɛkyerɛ mu wɔ anammɔn mu no, wɔde Romafo gyinapɛn passsus dii dwuma de kyerɛkyerɛɛ mu sɛ ɛyɛ kwan a ɛyɛ 125 passūs (akwan abien).

Engiresifo a wɔde agumadibea di dwuma no fi nneɛma a wɔayɛ no ntoatoaso a atwa Romafo kwan bi a ne tenten te saa ho ahyia no mu.

Nsɛm asekyerɛ nhoma dodow no ara de agumadibea ne agumadibea nyinaa ma sɛ Engiresi kasa mu dodow kabea a ɛfata.

Abakɔsɛm. sesa

agumadibea a akyɛ sen biara a wonim ne Agumadibea a ɛwɔ Olympia wɔ Greece, faako a na wɔyɛ tete Olimpik Agumadi no fi 776 A.Y.B. Mfiase no na Agumadi no yɛ adeyɛ biako, mmirikatu a wɔde tu mmirika wɔ agumadibea no tenten mu.

Wɔahu Helafo ne Romafo agumadibea ahorow wɔ tete nkurow pii mu, ebia nea agye din sen biara ne Domitian Agumadibea a ɛwɔ Roma no.

Tete Panathenaic Agumadibea a wɔatutu na wɔayɛ no foforo no yɛɛ Olimpik Agumadi no a wɔbɔɔ mmɔden sɛ wɔbɛsan akanyan no wɔ 1870[5] ne 1875 mu ansa na wɔreyɛ nnɛyi Olimpik Agumadi a edi kan wɔ 1896 mu, 1906 Intercalated Agumadi, ne nsɛm bi a esisii wɔ 2004 Awɔw Bere mu Olimpik Agumadi no mu. Ná agumadibea no a wotutuu na wosiesiee no yɛ Hela ɔman ayamyefo Evangelos Zappas agyapade no fa, na ɛno ne tete agumadibea a edi kan a wɔde dii dwuma wɔ nnɛ mmere yi mu.

Beaeɛ a me nya firiɛ sesa

  1. http://dictionary.reference.com/browse/stadium
  2. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Nussli_Group
  3. CITATION [4] Στάδιον, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  4. A Brief History of the Olympic Games by David C. Young, p. 20