Brenda Fassie

Brenda Nokuzola Fassie[1] (3 Ɔbɛnem 1964 – 9 Ɔbɛnem 2004)[2]South Africani odwontofoɔ, nnwom kyerɛwfoɔ, asawfoɔ ne ɔdeyɛfo.[3] N'akyidifoɔ de ɔdɔ frɛ no MaBrrr, wɔsan frɛ no "Afrika Pop Hemmaa", "Madonna of The Townships" anaasɛ The Black Madonna kɛkɛ.[3] N'akokoduru a ɔyɛe wɔ agoprama so no nyaa din sɛ "abufuw";[4] anwonwasɛm ne sɛ, ne Xhosa din, Nokuzola, kyerɛ "kommyɛ", "kommyɛ", anaa "asomdwoe".

Brenda Fassie
Awo dinBrenda Nokuzola Fassie
Also known asMaBrrri Brenda
Awo bere(1964-11-03)3 November 1964
Langa, South Africa
Died9 May 2004(2004-05-09) (aged 39)
Johannesburg, South Africa
GenresAfro-pop
Occupation(s)
  • Singer-songwriter
  • dancer
  • activist
Years active1981–2004
LabelsCCP Records
Associated actsBrenda ne the Big Dudes

Asetra mu nsɛm sesa

Wɔwoo Brenda Nokuzola FassieLanga, Cape Town wɔ 3 Ɔbɛnem 1964, na ɔyɛ mmofra baakron mu akumaa.[2][5] Wɔde Amerikani odwontofo Brenda Lee din too ne din.[4][5] Ne papa wui bere a na wadi mfe abien pɛ; ɛnam ne maame a ɔyɛ piano sankubɔfo mmoa so no, ankyɛ na ofii ase nyaa sika denam nnwom a ɔto maa nsrahwɛfo no so.

Fassie nyinii wɔ nnwontofo fie, na na ne maame yɛ piano sankubɔfo na ne mpena nso yɛ sankubɔfo.[5][6] Bere a na ɔyɛ abofra no, ɔdaa awosu mu nimdeɛ a ɔwɔ wɔ nnwom ne nnwom a wɔbɔ mu adi. Fassie nkɔsoɔ no baeɛ wɔ 1980 mfeɛ no awieeɛ mu berɛ a ɔde ne ho kɔbɔɔ Afro-pop kuw a wɔfrɛ wɔn Brenda and the Big Dudes no. Wɔboom yii nnwom nhoma ahorow pii a edii yiye adi, na Fassie asɛnka agua so a na ɛyɛ nwonwa ne ne nne a ɛyɛ nnam no maa ɔbɛyɛɛ nsoromma ntɛm ara.[7]

Bere a odii mfe 16 wɔ afe 1981 mu no, Hendrick "Koloi" Lebona bɛsraa no. Ne saa nti, ofii Cape Town kɔɔ Soweto, Johannesburg, kɔhwehwɛɛ n’ahonyade sɛ odwontofo. Fassie dii kan kɔkaa nnwontofo kuw Joy ho (ɔhyɛɛ emufo no mu biako a na ɔwɔ awo akwamma mu)[1] na akyiri yi ɔbɛyɛɛ odwontofo panyin maa kurow bi mu nnwom kuw bi a wɔfrɛ no Brenda ne the Big Dudes.[2] Ɔwoo ɔbabarima, Bongani, wɔ 1985 mu a ne yɔnko Big Dudes nnwontofo bi na ɔwoo no. Ɔwaree Nhlanhla Mbambo wɔ afe 1989 mu, nanso wɔn baanu no gyaee aware wɔ afe 1991. Bɛyɛ saa bere yi na cocaine de ne ho hyɛɛ mu na n’adwuma huu amane esiane eyi nti.[8][9]

Esiane sɛ na Fassie nya adwene a ɛda adi pefee na ɔtaa kɔsra Johannesburg nkurow a wodi hia no mu, ne nnwom a ɛfa asetra wɔ nkurow no mu ho nti, nkurɔfo ani gyee ho kɛse. Ɔsan nso de ne nnwom dii dwuma de sɔre tiaa nnipa mu nyiyim nniso a ɛwɔ South Africa no.[10] Wɔ afe 1989 mu no, oyii dwom "Black President" adi sɛ ayɛyɛde maa Nelson Mandela, amammuisɛm mu deduani na akyiri yi ɔyɛɛ South Africa Abibifo ɔmampanyin a odi kan. Wɔ saa afe yi a mu no, Fassie fii ase yɛɛ adwuma a ɔno nkutoo na ɔyɛe na oyii ne nnwom nhoma a edi kan a wɔato din "Weekend Special", a ɛbɛyɛɛ nnwom a agye din kɛse wɔ South Africa. Album no daa ne pop, disko, ne Afrikafo amammerɛ nnwom a wɔde adi afra soronko adi, na ne nkonimdi no na ɛmaa Fassie nyaa din a ɛyɛ nwonwa no mfiase.[3] Ɔdii akyi de nnwom nhoma ahodoɔ pii a ɛdi mu, a "Too Late for Mama" (1990) ne "Memeza" (1997) ka ho, a ɛmaa ne gyinabea yɛɛ den sɛ adwumfo a wɔagye din na wɔwɔ nkɛntɛnsoɔ paa wɔ South Africa no mu baako.[7]

Wonim Fassie yiye wɔ ne nnwom "Weekend Special" ne "Too Late for Mama" ho, Time nsɛmma nhoma frɛɛ no ​​"The Madonna of the Townships" wɔ 2001 mu na n'adwuma huu amane esiane eyi nti.[4]

Wɔ 1995 mu no, wohuu no wɔ ahɔhodan bi mu a na ne dɔfo bea, Poppie Sihlahla, a na ɛda adi sɛ ɔnom boro so awu no amu.[5] Fassie yɛɛ ahosiesie na ɔmaa n’adwuma san kɔɔ ne kwan so.[5] Nanso, na ɔda so ara wɔ nnubɔne ho haw, na ɔsan kɔɔ ayaresabea ahorow a wɔhwɛ nnubɔne so bɛyɛ mpɛn 30 wɔ n’asetra mu.[5] Efi 1996 rekɔ no oyii ne nnwom nhoma ahorow pii adi, a nea ɛka ho ne Now Is the Time, Memeza (1997), ne Nomakanjani?. Ne nnwom nhoma dodow no ara bɛyɛɛ nea wɔtɔn platinum pii wɔ South Africa; Memeza yɛ album a wɔtɔn sen biara wɔ South Africa wɔ 1998 mu.[5]

Ankorankoro Ɔhaw Ahorow sesa

Nanso, na Fassie ankasa asetra nyɛ nea nsɛnnennen biara nni mu. Ná cocaine da so ara yɛ Fassie asetra fa bere a n’adamfo paa ne ne dɔfo wui bere a ɔnom nsa anadwo mũ nyinaa akyi no. Wɔkyerɛ sɛ awerɛhosɛm no na ɛhyɛɛ Fassie ma ofii ne dawurubɔ mu na ɔkɔɔ studio hɔ kɔkyeree ne watershed album "Memeza."[7]

Ɔko tiaa nnubɔnenom, na ɛkaa n’adwuma ne n’ankasa abusuabɔ. Wɔ saa apereperedi ahorow yi nyinaa akyi no, ɔkɔɔ so bɔɔ nnwom na ɔkɔɔ so yɛɛ obi a wɔdɔ no wɔ South Africa nnwom mu.[7]

Ngye to mu sesa

Fassie nyaa South Africa Nnwom Abasobɔde anum: Ɔbea Adwumfo ne Dwom a Ɔsen Biara wɔ Afe no mu wɔ 1999 mu, Dwom a wɔtɔn sen biara a wɔayi no adi wɔ Mfe Du no mu ne Dwom a Ɛsen Biara wɔ Mfe Du no mu wɔ 2004, ne Nkwa Nna mu Nkɔso Abasobɔde wɔ afe 2005. Ɔsan nso nyaa Kora Abasobɔde abiɛsa: Ɔbea Mfoniniyɛfo a Ɔhyɛ Bɔ Sen Biara wɔ Afrika ne Ɔbea Mfoniniyɛfo a Ɔsen Biara wɔ Afrika wɔ 1996 mu, ne Asɛnni Baguafo Abasobɔde Titiriw wɔ afe 2001. Wɔtoo aba paw no sɛ ɔto so 17 wɔ South Africafo akɛse 100 a Wɔsen biara no mu.

Ne babarima Bongani "Bongz" Fassie too "I'm So Sorry", dwom a wɔde hyiraa ne maame so, wɔ 2005 Academy Award-winning sini Tsotsi no nnyigyei mu. Wɔ March 2006 mu no, wɔde Fassie kɔbere ohoni a ne kɛse te sɛ onipa a mfoniniyɛfo Angus Taylor yɛe sii Bassline, nnwom beae bi a ɛwɔ Johannesburg akyi.[11]

Ne Wuo sesa

Wɔ 26 April 2004 anɔpa no, Fassie hwee ase wɔ ne fie wɔ Buccleuch, Gauteng, na wɔde no kɔɔ ayaresabea bi wɔ Sunninghill.[2] Mfiase no wɔka kyerɛɛ nsɛm ho amanneɛbɔfo sɛ ne koma ayɛ basaa, nanso akyiri yi wɔbɔɔ amanneɛ sɛ ɔde ne ho kɔhyɛɛ komayare a ayamtu ntua de bae mu.[12]

Amanneɛbɔ a wɔde mae wɔ ne wu akyi no daa no adi sɛ Fassie nom cocaine boro so anadwo a ɔhwee ase no, na eyi na ɛde ne coma bae. Ogyaee home na n’amemene sɛee esiane mframa pa a onni nti. Nelson Mandela, Winnie Mandela, ne Thabo Mbeki kɔsraa Fassie wɔ ayaresabea hɔ, na ne tebea no yɛ kratafa a edi kan amanneɛbɔ wɔ South Africa nkrataa mu.[5][13] Owui bere a na wadi mfe 39 wɔ May 9, 2004 wɔ ayaresabea, a wannya n’adwene bio, bere a wodum mfiri a ɔde boa ne nkwa no akyi. Sɛnea South Africa Sunday Times ne ne nnwom adwumakuw no mpanyimfo kyerɛ no, owu akyi amanneɛbɔ no nso kyerɛe sɛ ɔwɔ HIV. Ne panyin, Peter Snyman, pow amanneɛbɔ no fa yi. Ná n’abusua, a ne hokafo a ɔne no atena akyɛ ka ho, wɔ ne nkyɛn bere a owui no.

Fassie agyapade sɛ South Africa nnwom ho agyiraehyɛde no da so ara wɔ hɔ, na ne mmoa a ɔde ma adwuma no kɔ so kanyan nnwontofo a wɔpɛ sɛ wɔbɔ nnwom no. Brenda Fassie nne soronko, asɛnka agua so a ɔde ne ho hyɛ mu a ɛyɛ nwonwa, ne ɔkwan a ɔfa so bɔ nnwom a onsuro no agyaw agyiraehyɛde a wontumi mpopa wɔ South Africa nnwom mu. Wɔbɛkae nkɛntɛnso a onyae sɛ odwontofo ne amammerɛ mu agyiraehyɛde no wɔ awo ntoatoaso a ɛbɛba no mu.

Discography ho nsɛm sesa

Fassie kyerɛwtohɔ dodow no ara, CCP Records a ɛyɛ EMI na ɛde mae.[7]

Yɛne BIG Dudesfo no: sesa

  • ·        1983: Weekend Special
  • ·        1984: Cool Spot (EP)
  • ·        1984: Let's Stick Together
  • ·        1984: Someone To Love (Maxi)
  • ·        1985: Higher and Higher
  • ·        1985: Touch Somebody (EP)
  • ·        1986: No No Seño

Solo album ahorow: sesa

Fassie nso boaa Mandoza nnwom nhoma Tornado (2002), Miriam Makeba nnwom nhoma Sangoma (1988), ne Harry Belafonte nnwom nhoma a ɛko tia nnipa mu nyiyim a wɔfrɛ no Paradise in Gazankulu (1988). Ɔtoo dwom wɔ nnwom nnwom abien a wɔde nnwom a ɛyɛ dɛ maa Yizo Yizo (wɔyii abien no nyinaa adi wɔ afe 2004 mu).

See also sesa

Beaɛ a menyaa mmoa fii sesa

  1. 1.0 1.1 http://www.sahistory.org.za/people/brenda-nokuzola-fassie
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 https://www.allmusic.com/artist/p21870
  3. 3.0 3.1 3.2 http://articles.chicagotribune.com/1990-11-29/features/9004080965_1_nelson-mandela-south-africa-conditions-for-black-people
  4. 4.0 4.1 4.2 http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1000782,00.html
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/3700309.stm
  6. https://www.independent.co.uk/news/obituaries/brenda-fassie-549906.html
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 https://content.time.com/time/arts/article/0,8599,2044674,00.html
  8. https://web.archive.org/web/20140512220359/http://www.women24.com/Wellness/WomensHealth/The-life-of-Brenda-Fassie-20040518
  9. https://www.theguardian.com/news/2004/may/11/guardianobituaries.southafrica
  10. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/pech.12203
  11. http://newtown.co.za/heritage/art
  12. http://www.billboard.com/biz/articles/news/1438157/south-africas-brenda-fassie-dies-aged-39
  13. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3699055.stm