Okyeame Boafo Akuffo

Okyeame Boafo Akuffo (wɔwoo no afe 1909) wɔ Akropong Akwapim wɔ Ghana Apuei Fam, na ɔyɛ anwensɛm ne atetesɛm twerɛfoɔ a wagye din a ɔde ano ka twerɛfoɔ.[1]

Mfitiaseɛ abrabɔ ne nwomasua sesa

Sɛ́ ɔhene ba no, ɔtenaa ahemfie hɔ na ɔhunuu ne nkurɔfoɔ kasa, wɔn amanneɛ, ne wɔn atetesɛm yie. Ɔyini bɛyɛɛ ‘Okyeame’ (ahemfo kasamafoɔ) wɔ Akwapim nananom atena nkonwa mpɔtam hɔ.[2]

Adwumayɛ sesa

Akyiri yi wɔ 1960 mfeɛ no mu, wɔ Kwame Nkrumah berɛ so no, wɔpaa no sɛ Ɔman ‘Okyeame’ wɔ Ghana. N’adwuma titiri ne amoma ne nsaguo anwensɛm a ɔboaboaa ano, ɔbɔɔ, na ɔkenkan, dwumadi ahodoɔ a ɔde kasa pa ne ahokokwa kɛseɛ yɛɛ wɔ Nkrumah berɛ so.

Nwoma no bi sesa

Saa krataa yi fa anwensɛm a wɔatintim wɔ ‘Kotokohene Dammirifua Due’ (1975) mu no ho. Nhoma no kura Akan atitire ho anwensɛm aduanan nnum, a Boafo Akuffo boaboaa ano firii ahemfie a ɛwɔ ahemfie a ɛwɔ mpɔtam a wɔka Akan kasa wɔ Ghana, ne nwoma atenten mmienu a wɔahyira so ama Nkrumah, a Akuffo ankasa hyehyɛeɛ. Ɔkyerɛwfo no a ɔde anwensɛm no mu nhwehwɛmu a ɛfa ɔkwan a wɔfa so yɛ nneɛma ho ma, a ɔde n’adwene si kasa mu nsɛdi a wɔayɛ ho nhwɛso wɔ mu no so titiriw no, hwehwɛ anwensɛm no asɛmti, nsɛmfua nhyehyɛe, nsɛmfua mu nneɛma, ne ɛnne nnyigyei mu nsɛdi mu, na ɔkyerɛ sɛ sɛnea wɔahyehyɛ anwensɛm a wɔde di dwuma no da adwinni ho adwini ho adwene a ɛyɛ nhumu kɛse adi. Krataa no kura anwensɛm a ɛwɔ Shona kasa mu no bi, na wɔakyerɛ Borɔfo kasa mu. App., bibliogr., nsɛm a wɔakyerɛw.[2][3]

Owuo sesa

Wɔbɔɔ ne wuo no ho amanneɛ wɔ Oforisuo bosome da a ɛtɔ so dunwɔtwe wɔ afe 1995 wɔ 37 Asraafo Ayaresabea wɔ Nkran.[1]

Baabi a menyaa mmoa firiiɛ sesa

  1. 1.0 1.1 Okyeame Akuffo is dead (in English), -001-11-30T00:00:00+00:00, retrieved 2023-12-17 {{citation}}: Check date values in: |date= (help)
  2. 2.0 2.1 Akosua Anyidoho (1991), "Linguistic parallels in traditional Akan appellation poetry", Research in African Literatures (in English), vol. 22, no. 1, pp. 67–81, retrieved 2023-12-15
  3. Philipina Badu (2023-09-22), Tracing the footsteps of Osagyefo (in English), retrieved 2023-12-17