Nnipa: Difference between revisions

Content deleted Content added
Afriyie34 (kasa | mmoa)
Me de paragraph ka ho
Tags: Visual edit Mobile edit Mobile web edit
Afriyie34 (kasa | mmoa)
Me de atwerɛ ka ho ne paragraph
Tags: Visual edit Mobile edit Mobile web edit
Nsaeɛ 6:
== Farebae ==
nnipa adannandi no yɛ nea nsakrae ahorow pii a aba wɔ wɔn nipadua, wɔn nkɔso, wɔn nipadua, ne wɔn suban mu a aba fi bere a wɔpaapaee nnipa ne akraman nana a otwa to a wɔbom yɛ no ntam no. Nea ɛho hia sen biara wɔ saa nsakrae ahorow yi mu ne obligate bipedalism, amemene no kɛse a ɛkɔ soro ne nna mu dimorphism a ɛso tew (neoteny). Abusuabɔ a ɛda nsakrae yi nyinaa ntam no yɛ asɛm a wɔregye ho akyinnye a ɛkɔ so.[43]
 
== Abakɔsɛm ==
ɛde besi bɛyɛ mfe 12,000 a atwam ni no, na nnipa nyinaa traa ase sɛ abɔmmɔfo-aboaboa ano.[44][45] Abodan Foforo mu Ɔsesɛw (kuadwuma a wɔyɛe) dii kan sii wɔ Asia Kesee Fam Atɔe na ɛtrɛw faa Wiase Dedaw no mmeae akɛse wɔ mfe mpempem a edi hɔ no mu.[46] Ɛsan nso sii wɔ ahofadi mu wɔ Mesoamerica (bɛyɛ mfe 6,000 a atwam ni),[47] China,[48][49] Papua New Guinea,[50] ne Sahel ne West Savanna mantam a ɛwɔ Afrika.[51][52][53] Aduan a ɛboro so a wonyae no ma wɔhyehyɛɛ nnipa atrae a ɛtra hɔ daa, wɔde mmoa yɛɛ afieboa na wɔde dade nnwinnade dii dwuma nea edi kan wɔ abakɔsɛm mu. Kuadwuma ne asetra a obi tra ase no maa anibuei ahorow a edi kan bae.[54][55][56]