Tipaeɛ yɛ yareɛ a ne nsɛnkyerene de yaw ba anim, ɛti anaasɛ kɔn. Ɛba sɛ a migraine, tension-type headache, anaa cluster headache.[1][2] Obi a ne ti yɛ no ya paa tumi kɔ ateetee mu.[3]Tipaeɛ bɛtumi afa kwan pii so aba. Yɛwɔ ɔkwan ahodoɔ a yɛfa so kyekyɛ tipaeɛ mu.Nea yɛnim paa yɛ International Headache Society,a ɛkyekyɛ mu ma no boro ahodoɔ bɛyɛ ɔha ne aduonum a ɛyɛ nea ɛdikan ne nea ɛtɔ so mmienu. Nea ɛde tipaeɛ ba no bi ne sɛ woho nsuo twe a, ɔbrɛ, sɛ obi nna a;[4] nsunsuansoɔ a obi nya firi nnuro nom mmorosoɔ ne withdrawal; viral infections; loud noises; head injury; rapid ingestion of a very cold food anaasɛ beverage; ne dental anaasɛ sinus issues (te sɛ sinusitis).[5] Kwan a yɛfa so sa saa yareɛ no gyina ɛkwan ɛfaaso baeɛ, nanso nea yɛtaa hunu ne yaw(ne titire sɛ ɛyɛ migraine anaasɛ cluster headache). [6] Tipaeɛ yɛ a a ɛba nnipa so Sɛ obi ho mfa noa.[7] Mpaninfoɔ no fa no ara yɛ tipaeɛ wɔ afe bi mu.[3]Tipaeɛ a ɛde ateetee ba nso ho nyɛ na, [7]a ɛnya nnipa bɛyɛ ɔpepem baako akyiripɔ nsia(ɔhamu nkyekyɛmu aduonu baako akyiripɔ nnwɔtwe) a tipaeɛ a yɛfrɛ no migraine nso nya nnipa bɛyɛ ɔpepem ahannwɔte ne aduanan nnwɔtwe (ɔhamu nkyekyɛmu du baako akyiripɔ nson).[8]

Nea ɛde ban sesa

Yɛwɔ tipaeɛ ahodoɔ bɛyɛ ahanu. Ɛbi nha adwene na ɛbi nso nyɛ koraa. Tipaeɛ nkyerɛkyerɛmu ne ne nhunumu wɔ Neurological nhwehwɛmu mu no kyerɛ sɛ wɔhia nhwehwɛmu foforɔ ne aduro a yɛ ma tipaeɛ no. [9]Wakyekyɛ tipaeɛ mu "Primary ne Secondary". [10]Tipaeɛ a ɛyɛ "Primary" yɛ yareɛ a ɛnyɛ yareɛ bi na ɛde ba. Nhwɛsoɔ, migraine yɛ tipaeɛ a ɛdikan. Sɛdeɛ Primary tipaeɛ ma obi ti yɛ no ya dabiara no, ɛnyɛ yareɛ a ɛyɛ hu. Nea ɛde " Secondary "tipaeɛ ba yɛ yareɛ bi te sɛ infection, hear injiry, vascular disorder, brain bleed, stomach irritatio anaasɛ Timor. Tipaeɛ a ɛyɛ "Secondary" no yɛ hu. Frankaa bi a ɛyɛ kɔkɔɔ anaa kɔkɔbɔ bi kyerɛ sɛ "Secondary" tipaeɛ no bɛtumi ayɛ hu.[11]

Beaeɛ a menyaa mmoa firiiɛ sesa

  1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/headache-disorders
  2. Silberstein, Stephen D. (2022-03-09), Lynch, Mary E.; Craig, Kenneth D.; Peng, Philip W. (eds.), "Headache", Clinical Pain Management (1 ed.), Wiley, pp. 336–342, doi:10.1002/9781119701170.ch32, ISBN 978-1-119-70115-6, retrieved 2022-04-29
  3. 3.0 3.1 https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs277/en/
  4. Britton, Carolyn B. (2013), Green, Mark W.; Muskin, Philip R. (eds.), "Stress and headache", The Neuropsychiatry of Headache, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 54–62, doi:10.1017/cbo9781139206952.007, ISBN 978-1-107-02620-9, retrieved 2022-04-29
  5. https://www.mayoclinic.org/symptoms/headache/basics/definition/sym-20050800
  6. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/headache
  7. 7.0 7.1 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4590146
  8. Vos T, Barber RM, Bell B, Bertozzi-Villa A, Biryukov S, Bolliger I, et al. (Global Burden of Disease Study 2013 Collaborators) (August 2015). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 386 (9995): 743–800. doi:10.1016/s0140-6736(15)60692-4. PMC 4561509. PMID 26063472
  9. https://web.archive.org/web/20110419031343/http://www.sign.ac.uk/guidelines/fulltext/107/
  10. https://web.archive.org/web/20140503222313/http://www.hopkinsmedicine.org/neurology_neurosurgery/specialty_areas/headache/conditions/primary_vs_secondary_headaches.html
  11. Goadsby PJ, Raskin NH (2012). "Chapter 14. Headache". In Longo DL, Fauci AS, Kasper DL, Hauser SL, Jameson J, Loscalzo J (eds.). Harrison's Principles of Internal Medicine (18th ed.). New York, NY: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-174890-2.