Nidifoɔ Ursula Owusu-Ekuful (wɔwoo no Ɔkɔtɔberɛ 20, afe 1964) firi Akim Oda a ɛwɔ Ghana Apueeɛ Mantam mu. Ɔyɛ mmaranimfoɔ, ɔbɔfoɔ a ɔhwɛ mmaa hokwan so na ɔyɛ Ghana mmarahyɛ baguani a ɔgyina Ablekuma West mantam ananmu.[1][2][3] Mprempren ɔyɛ Ɔmanpanyin a ɔhwɛ Nkitahodi ne Digitals so.[4][5][6]

Hon.
Ursula Owusu-Ekuful
MP
Member of the Ghana Parliament
for Ablekuma West constituency
Mprenpren
Bere
7 January 2013
Odikanfonew constituency
Minister for Communications
Mprenpren
Bere
February 2017
ƆmanpanyinNana Akufo-Addo
OdikanfoEdward Omane Boamah
Ne ho asɛm
Awo bere20 October 1964 (1964-10-20) (age 59)
Akim Oda, Ghana
AmanyɔkuoNew Patriotic Party
NehokaniDr. Sam Ekuful
Mma3
Sukuu a w'akɔUniversity of Ghana
Labone Senior High School
Mfantsiman Girls' Secondary School
N'adwumaParliamentarian
N'adwumaLawyer
CabinetMinister

Mfitiase asetra ne nhomasua sesa

Ursula fi Akim Oda a ɛwɔ Ghana Apuei Fam mantam mu.[3] Ɔkɔɔ Labone Senior High School na ɔkɔɔ Mfantisman Girls Secondary School kɔyɛɛ adesua a ɛtɔ so nsia. Ɔtoaa so kɔɔ Ghana Suapɔn ne Ghana School Of Law, ɛhɔ na onyaa LLB. Wɔfrɛɛ no ​​kɔɔ asanombea hɔ wɔ afe 1990 mu. Ɔnyaa abodin krataa a ɛkorɔn wɔ Ntawntawdi, Asomdwoeɛ ne Ahobanbɔ mu wɔ Kofi Annan Amanaman Ntam Asomdwoeɛ Nteteeɛ Asoɛeɛ.[7][7][8]

Adwuma a wɔyɛe ansa na amammuisɛm reba sesa

Ɔde mfe du yɛɛ adwuma sɛ mmaranimfo wɔ Akufo-Addo, Prempeh & Co. mmara adwumayɛbea ansa na ɔretu akɔ telefon so nkitahodi adwuma mu akɔdi telefon so nkitahodi, mfiridwuma adwumakuw bi anim.

Ursula, wɔ n’adwumayɛ mu no asom wɔ board ahorow ne dibea ahorow mu.[9]

  • Managing Consultant with N. U. Consult Mmara, Aban ne Bɔbeasu Ho Afotufo.
  • Amanaman Ntam Mmea Mmaranimfo Kuw (FIDA), Ghana, 1999 no muni.
  • Kan FIDA Ghana Titenani
  • Kan Afrika Ɔmantam FIDA Amanaman Ntam no Titenani Abadiakyiri.[10]
  • Ghana Mmaranimfo Kuw no muni.
  • Afrika Mmea Mmaranimfo Fekuw (AWLA) no muni.
  • Western Telesystems (Westel) sohwɛfoɔ a ɔreyɛ adwuma (September 2005 kɔsi May 2008)[1], ne
  • Nnwumakuw ne Amannɔne Nsɛm Ho Ɔkwankyerɛfo, ZAIN Ghana (April 2008 kosi January 2009).[11]

Amanyɔsɛm sesa

Wɔ afe 2012 mu no, wɔpaw no sɛ ɔnyɛ Mmarahyɛ Bagua no muni ma amansin foforo Ablekuma West Mantam no sɛ wɔn mmarahyɛ baguani a odi kan.[7]

Wɔ afe 2015 mu no, ɔsii akan na ɔdii nkonim wɔ NPP mmarahyɛ bagua primaries mu wɔ Ablekuma West Constituency.[12] Ɔkuraa ne mmarahyɛ bagua atenaeɛ wɔ afe 2016 Ghana amansan abatoɔ no mu denam nkonimdie a ɔdii wɔ abatoɔ 34,376 wɔ abatoɔ 60,558 a ɛfata a wɔtoo no mu a ɛyɛɛ ɔha mu nkyekyɛmu 56.96.[3][13] Wɔtow hyɛɛ ɔne mmea Mmarahyɛ Bagua no mufo afoforo so bere a akasakasa sii wɔ mmeae a wɔde asie ama mmarahyɛ baguafo mmea ho no. Wɔbɔɔ amanneɛ sɛ ɔkaa sɛ ɔresusuw ne daakye ho wɔ amammuisɛm mu,[14] nanso afe a edi hɔ no ɔbɛyɛɛ Nkitahodi Soafo.[7]

Wɔ afe 2017 mu no, Ɔmampanyin Akufo-Addo paw no sɛ Ɔsomfoɔ sɛ ɔnhwɛ Nkitahodi Dwumadibea no anim.[15][16] Mprempren ɔyɛ Ɔmanpanyin a ɔhwɛ Nkitahodi ne Digitals so.[17]

Wɔ December 2020 mu no, ɔsii akan sɛ wɔbɛsan apaw no sɛ mmarahyɛ baguani wɔ afe 2020 Ghana amansan abatoɔ no mu sɛ mmarahyɛ bagua kandifoɔ ma NPP. Bere a ɔkɔɔ abatow no mu sɛ Ablekuma West Constituency Mmarahyɛ Bagua no muni a ɔwɔ hɔ mprempren no, ɔkɔɔ so kuraa n’akongua so bere a ɔtoo abatow 37,363 wɔ abatow 69,353 mu akyi. Ne akansifoɔ a ɔbɛn no paa Rev. Kweku Addo a ɔfiri National Democratic Congress (NDC) no dii deɛ ɛtɔ so mmienu a ɔnyaa abatoɔ 30,733, berɛ a akansifoɔ afoforɔ a wɔsii akan firii akuo foforɔ, GUM, LPG ne PNC mu no nyaa abatoɔ 359, 330 ne 65 sɛnea ɛte biara.[18]

Boayikuw ahorow sesa

Mprempren ɔresom wɔ Mmarahyɛ Bagua boayikuw ahorow a edidi so yi mu:

Amanyɔ Mmara, Mmara ne Mmarahyɛ Bagua Nsɛm Boayikuw (Mmarahyɛ Bagua a ɛto so 7)[19]

Apaw Boayikuw (Mmarahyɛ Bagua a ɛto so 7).[19]

ASETENAM-AMAMMƆNE sesa

Wɔ afe 2015 mu no, wɔtoo ɔne mmaa MPfoɔ foforɔ so ntua wɔn ankasa so wɔ berɛ a akasakasa bi sii wɔ mmeaeɛ a wɔde asie ama mmaa mmarahyɛ baguafoɔ no ho. Wɔbɔɔ amanneɛ sɛ ɔkae sɛ ɔresusuw ne daakye ho wɔ amammuisɛm mu, nanso afe a edi hɔ no ɔbɛyɛɛ Nkitahodi Soafo. Ansa na ɔreba mprempren dibea sɛ Nkitahodi Soafo no, na ɔsom wɔ bagua ahorow mu ne dibea ahorow mu wɔ n’adwumayɛ mu.[20]

Wɔ Ayɛwohomumɔ 2018 mu no, Ghanafoɔ no fa bi kasa tiaa no berɛ a ɔyɛɛ nsɛmti wɔ asɛm bi a ɔde too social media so a ɛkyerɛ sɛ Ghana Muslimfoɔ nni abodwokyɛreɛ. Kwasida, Ɔpɛpɔn da a ɛtɔ so aduonu nkron, afe 2018, Amanneɛbɔ akannifoɔ ne nnipa a wɔwɔ Akem Asuom wɔ Ghana Apueeɛ Mantam mu na wɔde no sii hɔ sɛ Nkosuohemaa (Nkɔsoɔ Hemmaa). Wɔyɛɛ no ​​fa bi wɔ Asuomhene Osabarima Ofosuhene Apenteng II Ahemfie.[20]

Wɔ afe 2021 mu, berɛ a wɔde Ghana mmara a ɛtia LGBT ho nyansahyɛ maeɛ no, ɔkasa tiaa mmara no afa bi sɛ ɛyɛ nkannyan a wɔde hyɛ ɔbrɛ ne nokwaredi a ɛnni ho nkuran enti ɛho bɛhia sɛ wɔsan hwɛ mmara no mu.[21][22] Ɔsan nso wɔ May 2021 mu no, ɔtuu LGBT ankorankoro a wɔwɔ Ghana fo sɛ wɔmfa wɔn dwumadiɛ nkɔ kokoam ɛfiri sɛ Ghanafoɔ ntumi nnye mmarima ne mmaa ntam abusuabɔ ntom.[23][24]

Ankorɛankorɛ sesa

Ɔwaree na ɔwɔ abofra baako ma Ghana aniwa ho oduruyɛfo bi a ɔwɔ UK, Dr Sam Ekuful.[7][25][26][27] Ɔda ne ho adi sɛ ɔyɛ Kristoni.[8]

Nidi a wɔde ma sesa

Kwasida, 29 September 2018 no, atetesɛm akannifoɔ ne Akyem Asuomfoɔ a wɔwɔ Kwaebibirem Mantam mu wɔ Ghana Apueeɛ Mantam mu no de no sii hɔ sɛ Nkosuohemaa (Nkɔsoɔ Hemmaa). Wɔyɛɛ guasodeyɛ no wɔ Asuomhene Osabarima Ofosuhene Apenteng II Ahemfie.[28][29][30][31]

Wɔ Ɔpɛpɔn 2019 mu no, Amanaman Ntam Mmea Mmaranimfoɔ Kuo (FIDA) hyɛɛ no ​​anuonyam de kyerɛɛ adwuma a ɔyɛeɛ wɔ mmaa ne mmofra hokwan ahodoɔ ho banbɔ mu wɔ 2019 FIDA Africa Regional Congress a wɔyɛɛ no ​​Abuja, Nigeria.[10]

Beaɛ a menyaa mmoa fii sesa

  1. 1.0 1.1 Archive copy, archived from the original on 2016-11-30, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  2. Archive copy, archived from the original on 2015-08-18, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  3. 3.0 3.1 3.2 http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5451
  4. Archive copy, archived from the original on 2018-04-17, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  5. https://www.myjoyonline.com/government-will-improve-gmet-services-communications-minister/
  6. https://www.glitzafrica.com/glitz-top-100-inspirational-women/100/
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 Archive copy, archived from the original on 2019-07-24, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  8. 8.0 8.1 https://www.parliament.gh/mps?mp=6
  9. https://www.bloomberg.com/research/stocks/private/person.asp?personId=29973119&privcapId=10530883&previousCapId=10530883&previousTitle=Ghana%2520Telecommunications%2520Company%2520Limited
  10. 10.0 10.1 Archive copy, archived from the original on 2022-05-22, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  11. https://live.worldbank.org/experts/ursula-owusu-ekuful
  12. https://www.myjoyonline.com/politics/2016/April-9th/ursula-owusu-wins-controversial-ablekuma-west-npp-polls.php
  13. https://www.graphic.com.gh/component/search/?searchword=ursula%20owusu&ordering=newest&searchphrase=all&limit=25
  14. http://www.myjoyonline.com/politics/2015/march-29th/.php
  15. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/2nd-batch-of-ministerial-nominees-ursula-akoto-osei-joe-ghartey-in.html
  16. https://yen.com.gh/88693-president-akufo-addo-swears-otiko-djaba-al-ministers.html
  17. https://www.graphic.com.gh/business/business-news/ghana-post-appeals-to-president.html
  18. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ursula-owusu-retains-ablekuma-west-seat.html
  19. 19.0 19.1 https://www.parliament.gh/mps?mp=60
  20. 20.0 20.1 https://mobile.ghanaweb.com/person/Ursula-Owusu-Ekuful-3142
  21. https://www.myjoyonline.com/wording-of-lgbt-bill-may-lead-to-criminalisation-of-laziness-untruthfulness-ursula-owusu/
  22. Archive copy, archived from the original on 2022-09-21, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  23. https://www.myjoyonline.com/dont-publicise-your-sexuality-ursula-owusu-ekuful-tells-ghana-lgbt-community/
  24. https://www.adomonline.com/ursula-owusu-sends-message-to-lgbt-community/
  25. http://www.peacefmonline.com/pages/showbiz/news/201707/320589.php
  26. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/i-would-not-have-been-married-but-for-skype-ursula-owusu-ekuful.html
  27. Archive copy, archived from the original on 2019-03-08, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  28. https://www.adomonline.com/ghana-news/ursula-owusu-ekuful-now-nkosuohemaa-of-akyem-asuom/
  29. Archive copy, archived from the original on 2019-03-06, retrieved 2023-05-19{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  30. https://www.modernghana.com/news/886572/communications-minister-ursula-installed-as-queen-in-akyem-a.html
  31. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akyem-Asuom-installs-Ursula-Nkosuohemaa-689126